Tìm 1 con đường
Hạt giống tầm thần
SỰ THẬT VẪN LÀ SỰ THẬT
Lịch sử luôn có hai mặt, chúng ta đã nghe nhiều về việc các triều đại phong kiến Trung Quốc thảm sát người dân Đại Việt, khi xâm lược nước ta có thể kể đến như Trương Phụ, Ô Mã Nhi vân vân. Thế nhưng khi các vị vua phong kiến Đại Việt tiến hành đánh chiếm các quốc gia phía Tây, Nam và mở rộng lãnh thổ cũng làm điều tương tự.
Điển hình là qua hai Lê Thánh Tông và Minh Mạng. Trong hai cuộc chinh phạt vào năm 1471 và 1478-1480. Số dân thường tại các nước như Chiêm Thành, Ai Lao bị giết là không hề nhỏ, nếu không muốn nói là khổng lồ. Với Lê Thánh Tông, ngày 27 tháng 2 năm 1471 vua Lê Thánh Tông đem đại quân đánh phá thành Thi Nại, chém được hơn 100 thủ cấp. Trà Toàn sợ hãi, bèn dâng biểu xin hàng. Ngày 28, 29 vua tới vây thành Chà Bàn, bao vây nhiều vòng. Ông sai các doanh chế tạo phi thê chuẩn bị đánh thành. Trà Toàn trong tình thế cùng quẫn, hằng ngày đệ nộp tờ cam kết đầu hàng. Vua Thánh Tông triệu Lê Viết Trung đến nói:
“Giặc đã tan rã chí chiến đấu; kỳ hạn đánh thành đã tới. Trà Toàn nay ở trong thành này, chỉ một trận là ta có thể nhổ được. Ta định phát pháo hiệu, nhưng sợ chúng biết, chi bằng mật ước các doanh cùng một lúc tiến đánh."
Một lúc sau, đứng xa trông thấy toán quân đi trước đã trèo lên được chỗ tường thấp trên mặt thành, bèn bắn luôn ba tiếng pháo để tiếp ứng, lại hạ lệnh cho vệ quân thần võ phá cửa đông thành tới vào. Thành Chà Bàn bị phá vỡ. Quân Đại Việt bắt được hơn ba mươi ngàn tù binh và chém được hơn bốn mươi ngàn thủ cấp. Cuộc tấn công của Đại Việt đã gây ra cái chết cho 60.000 quân và dân Chiêm Thành và khoảng 30.000 người bị bắt làm nô lệ. Kinh đô Vijaya (Chà Bàn) của Chiêm Thành bị phá hủy.
Trong việc đưa quân sang Lan Xang 1478. Tại vùng Bồn Man khi vây bắt Câm Công đã vây thành. Quân đội Đại Việt vượt qua được cửa ải, đốt phá các thành trì kháng cự, thiêu hủy kho tàng. Cầm Công bỏ chạy rồi chết. Dân Bồn Man khi đó đa phần bị chết đói, 9 vạn hộ chỉ còn 2.000 người bèn đầu hàng. Vua Lê Thánh Tông bèn cho Cầm Đông (em Cầm Công) làm Tuyên úy đại sứ để thu phục.
Theo biên chép của Minh Thực lục, nhà Minh chỉ biết đến sự việc này vào năm sau (1480) qua Tổng binh Vân Nam là Kiềm quốc công Mộc Tông. Mộc Tông nhận được lời "tố cáo" của các nước Bồn Man, Xa Lý, Bát Bách Đại Điện mới tâu lại vua Minh về vụ việc "Đại Việt đánh giết Lão Qua" năm 1480, sau đó Tổng đốc Lưỡng Quảng là Chu Anh sang tận đầu năm dương lịch 1481 (tháng 12 năm Canh Tý) mới tâu báo cụ thể hơn cho Minh Hiến Tông biết, theo đó Đại Việt đánh phá 20 trại của Lan Xang, giết hơn 20 vạn người, còn Đại Việt tổn thất 5 vạn, rút lui vào tháng 12 năm 1479.
Với Minh Mạng, theo cuốn Vương Quốc Champa: Lịch sử 33 Năm Cuối Cùng, 1802-1835, Po Dharma, Paris 1987 chép. Minh Mạng cũng ra lệnh cho mỗi quân lính của mình, nếu ai giết được một thành viên Ja Thak Wa được thưởng ba quan tiền mang dấu khắc còn ai giết được một quan chỉ huy của Ja Thak Wa sẽ được thưởng hơn nữa. Một số sử liệu tiếng Chăm còn nói rõ hơn là Minh Mạng ra lệnh rằng mỗi người lính phải chém được ba đầu người Chăm theo phong trào Ja Thak Wa trong một ngày thì họ mới được hưởng lương bổng. Lợi dụng chính sách của Minh Mạng, quân lính Nguyễn tranh đua tàn sát hàng ngàn nhân dân Champa vô tội để được hưởng tiền thưởng, gây ra thảm sát tang thương.
Nhà Nguyễn còn tiến hành chính sách tiêu thổ, phá hủy làng mạc, ruộng vườn của cư dân. Các đền thờ, mồ mả của vua Po Klong Haluw, Po Saong Nyung Ceng, đền Po Romé... đều bị đập phá. Để ngăn chặn nổi dậy có thể xảy ra trong tương lai, Minh Mạng ra lệnh thay đổi cơ cấu dân số, dời các thôn làng Chăm đi vào sâu trong đất liền, xen kẽ với làng mạc người Việt để họ không còn cơ hội tụ hợp vùng dậy nữa. Kể từ đó, địa bàn truyền thống của cư dân người Chăm ở Panduranga không còn như trước.
Lịch sử luôn có hai mặt, chúng ta đã nghe nhiều về việc các triều đại phong kiến Trung Quốc thảm sát người dân Đại Việt, khi xâm lược nước ta có thể kể đến như Trương Phụ, Ô Mã Nhi vân vân. Thế nhưng khi các vị vua phong kiến Đại Việt tiến hành đánh chiếm các quốc gia phía Tây, Nam và mở rộng lãnh thổ cũng làm điều tương tự.
Điển hình là qua hai Lê Thánh Tông và Minh Mạng. Trong hai cuộc chinh phạt vào năm 1471 và 1478-1480. Số dân thường tại các nước như Chiêm Thành, Ai Lao bị giết là không hề nhỏ, nếu không muốn nói là khổng lồ. Với Lê Thánh Tông, ngày 27 tháng 2 năm 1471 vua Lê Thánh Tông đem đại quân đánh phá thành Thi Nại, chém được hơn 100 thủ cấp. Trà Toàn sợ hãi, bèn dâng biểu xin hàng. Ngày 28, 29 vua tới vây thành Chà Bàn, bao vây nhiều vòng. Ông sai các doanh chế tạo phi thê chuẩn bị đánh thành. Trà Toàn trong tình thế cùng quẫn, hằng ngày đệ nộp tờ cam kết đầu hàng. Vua Thánh Tông triệu Lê Viết Trung đến nói:
“Giặc đã tan rã chí chiến đấu; kỳ hạn đánh thành đã tới. Trà Toàn nay ở trong thành này, chỉ một trận là ta có thể nhổ được. Ta định phát pháo hiệu, nhưng sợ chúng biết, chi bằng mật ước các doanh cùng một lúc tiến đánh."
Một lúc sau, đứng xa trông thấy toán quân đi trước đã trèo lên được chỗ tường thấp trên mặt thành, bèn bắn luôn ba tiếng pháo để tiếp ứng, lại hạ lệnh cho vệ quân thần võ phá cửa đông thành tới vào. Thành Chà Bàn bị phá vỡ. Quân Đại Việt bắt được hơn ba mươi ngàn tù binh và chém được hơn bốn mươi ngàn thủ cấp. Cuộc tấn công của Đại Việt đã gây ra cái chết cho 60.000 quân và dân Chiêm Thành và khoảng 30.000 người bị bắt làm nô lệ. Kinh đô Vijaya (Chà Bàn) của Chiêm Thành bị phá hủy.
Trong việc đưa quân sang Lan Xang 1478. Tại vùng Bồn Man khi vây bắt Câm Công đã vây thành. Quân đội Đại Việt vượt qua được cửa ải, đốt phá các thành trì kháng cự, thiêu hủy kho tàng. Cầm Công bỏ chạy rồi chết. Dân Bồn Man khi đó đa phần bị chết đói, 9 vạn hộ chỉ còn 2.000 người bèn đầu hàng. Vua Lê Thánh Tông bèn cho Cầm Đông (em Cầm Công) làm Tuyên úy đại sứ để thu phục.
Theo biên chép của Minh Thực lục, nhà Minh chỉ biết đến sự việc này vào năm sau (1480) qua Tổng binh Vân Nam là Kiềm quốc công Mộc Tông. Mộc Tông nhận được lời "tố cáo" của các nước Bồn Man, Xa Lý, Bát Bách Đại Điện mới tâu lại vua Minh về vụ việc "Đại Việt đánh giết Lão Qua" năm 1480, sau đó Tổng đốc Lưỡng Quảng là Chu Anh sang tận đầu năm dương lịch 1481 (tháng 12 năm Canh Tý) mới tâu báo cụ thể hơn cho Minh Hiến Tông biết, theo đó Đại Việt đánh phá 20 trại của Lan Xang, giết hơn 20 vạn người, còn Đại Việt tổn thất 5 vạn, rút lui vào tháng 12 năm 1479.
Với Minh Mạng, theo cuốn Vương Quốc Champa: Lịch sử 33 Năm Cuối Cùng, 1802-1835, Po Dharma, Paris 1987 chép. Minh Mạng cũng ra lệnh cho mỗi quân lính của mình, nếu ai giết được một thành viên Ja Thak Wa được thưởng ba quan tiền mang dấu khắc còn ai giết được một quan chỉ huy của Ja Thak Wa sẽ được thưởng hơn nữa. Một số sử liệu tiếng Chăm còn nói rõ hơn là Minh Mạng ra lệnh rằng mỗi người lính phải chém được ba đầu người Chăm theo phong trào Ja Thak Wa trong một ngày thì họ mới được hưởng lương bổng. Lợi dụng chính sách của Minh Mạng, quân lính Nguyễn tranh đua tàn sát hàng ngàn nhân dân Champa vô tội để được hưởng tiền thưởng, gây ra thảm sát tang thương.
Nhà Nguyễn còn tiến hành chính sách tiêu thổ, phá hủy làng mạc, ruộng vườn của cư dân. Các đền thờ, mồ mả của vua Po Klong Haluw, Po Saong Nyung Ceng, đền Po Romé... đều bị đập phá. Để ngăn chặn nổi dậy có thể xảy ra trong tương lai, Minh Mạng ra lệnh thay đổi cơ cấu dân số, dời các thôn làng Chăm đi vào sâu trong đất liền, xen kẽ với làng mạc người Việt để họ không còn cơ hội tụ hợp vùng dậy nữa. Kể từ đó, địa bàn truyền thống của cư dân người Chăm ở Panduranga không còn như trước.